هلیله سیاه یا Terminalia Chebula به چینی Haritaki، درختی است که اصالت آن به کشورهای جنوب شرقی آسیا و هندوستان بر میگردد.
میوه خشکشده این درخت قدمت تاریخی زیادی در طب سنتی هند دارد و در بعضی از موارد با نام Chebulic Myrobalan شناخته میشود.
هلیله سیاه خشک، یکی از سه ماده اصلی در تهیه داروی سنتی Tripala است.
داروی سنتی هندوستان که برای ناملایمتهای روده و گوارش غذا، همچنین به عنوان آنتی اکسیدان در سمزدایی و تقویت سیستم ایمنی بدن، هزاران سال است به کار میرود.
هلیله سیاه به صورت پودر یا مکمل رژیم غذایی وجود دارد، هر چند دارای مزه تلخی است اما سرشار از ویتامین C و حاوی مواد موثر آنتیاکسیدان و ضد التهاب است.
افراد مختلف از هلیله سیاه در بهبود مشکلات متعددی از گلودرد و حساسیتها گرفته تا یبوست، ناراحتیهای روده و سوءهاضمه بهره میبرند. هلیله سیاه در طب سنتی هندوستان به عنوان اکسیر سلامتی شناخته میشود.
در بخش درمانی، توجه زیادی به خواص بسیار هلیله سیاه نشده است و تا به حال بیشتر مدارک و شواهد درباره اثرات درمانی هلیله سیاه بر پایه تجربه افراد، مطالعههای آزمایشگاهی یا تحقیقات روی موجودات زنده است با این حال تحقیقات و تجارب به دست آمده از افراد نشاندهنده اثرات درمانی این گیاه است.
بر اساس یک تحقیق منتشر شده در سال ۲۰۱۰ در موضوع سلامت دهان و دندان، نشان میدهد شست وشوی دهان با مواد حاوی گیاه هلیله سیاه، میتواند به پیشگیری از پوسیدگی دندانها کمک کند.
در مطالعه انجام شده ۳۰ نفر برای آزمایش انتخاب شدند و به منظور شستوشوی دهان به آنها آب مقطر هلیله یا محلول شستوشوی دهان هلیله داده شد.
محققان پس از بررسی نمونههای بزاق از افراد دریافتند شستوشوی دهان با مایع هلیله به طرز قابل توجهی در کاهش باکتریهای مرتبط با پوسیدگی دندان، اثر بخش است.
طبق مطالعه انجام شده در نشریه داروشناسی هوشبری در سال ۲۰۱۶ هلیله سیاه در بهبود دردها موثر است.
محققان در شرایط مشابه به افراد مورد آزمایش مقدار معینی از داروی حاوی هلیله و یک مسکن دیگر را، تجویز کردند و دریافتند داروی هلیله سیاه سطح تحمل درد در آنها را نسبت به داروی مسکن افزایش داد.
مطالعات بیشتر در نشریه یافتههای اغذیه دارویی در سال ۲۰۱۹، اثبات میکند که عصاره گیاهی هلیله، دردهای ناشی از زانو را درمان میکند. مطالعهای که به صورت گزینش تصادفی، با کنترل میزان مسکن مصرفی و مطالعه دوسو کور طی ۹۰ روز و روی ۱۰۵ نفر مبتلا به آرتروز زانو انجام گرفت، نشان داد عصاره گیاهی هلیله سیاه، درد را تسکین داد، منتج به عملکرد بهتر حرکتی شد و کیفیت زیستی را بالاتر برد.
به عنوان نمونهای، در سال ۲۰۱۰ مطالعهای در مجله تکنولوژی و تحقیقات داروشناسی پیشرفته، ثابت کرد هلیله سیاه به کاهش کلسترول نمونههای موش آزمایشگاهی کمک میکند.
همچنین نویسندگان مقاله، دریافتند داروی ساخته شده از هلیله در کاهش سطح تری گلیسیرید خون حیوانات اثرات بهبودی دارد، تری گلیسیرید نوعی چربی موجود در خون است که در صورت افزایش سطح آن، احتمال خطرات قلبی را بیشتر میکند.
مطالعه انجام شده روی حیوانات بوده و شاید تجویز آن برای کاهش کلسترول در انسان کمی زود است.
بر اساس تحقیق چاپ شده در مجله بیوشیمی سلولی در ۲۰۰۹ ، هلیله سیاه در افزایش آنتیاکسیدانهایی که با تنش اکسایشی مبارزه میکنند موثر است.
تنش اکسایشی نوعی عارضه است که هنگام متعادل نبودن رادیکالهای آزاد و آنتیاکسیدانها در بدن بروز پیدا میکند و در سطوح بالاتر منجر به عفونتها و مشکلاتی مانند دیابت، آرتروز، فشار خون بالا، بیماریهای قلبی، عارضههای عصبی یا حتی سرطان میشود. با مطالعات آزمایشگاهی، محققان مشاهده کردند استفاده از هلیله سیاه تمرکز آنتیاکسیدانها مانند، گلوتاتوئین، آنزیم SOD، ویتامین C و ویتامین E را قوت میبخشد.
در سال ۲۰۱۰ طبق مطالعه انجام شده در مجله طب سنتی، محققان با انجام آزمایشهایی روی موجودات زنده که دارای مشکلات سوخت و ساز بودند، دریافتند هلیله سیاه، با کاهش سطوح قند خون، در درمان مشکل کمک میکند.
بیخطر بودن استفاده بلندمدت از هلیله سیاه، نامشخص است. اگرچه این دانه در کاهش سطوح قند خون اثربخش است، نگرانیهایی در رابطه با استفاده همزمان آن با دیگر داروهای کاهش قند خون وجود دارد که ممکن است، استفاده آن تاثیرات مضری داشته باشد.
هلیله سیاه به عنوان داروی درمانی نباید بدون مشورت با پزشک و در زنان باردار، مادران شیرده، کودکان، افرادی که شرایط خاص پزشکی دارند استفاده شود.
این دانه یکی از مواد اصلی استفاده شده در داروی معروف سنتی هند یعنی Tripala است و به صورتهای مختلفی چون پودر، کپسول و دانه خشکشده به فروش میرسد.
پودر آن مزه تلخی دارد پس بسیاری از مردم استفاده از کپسول را ترجیح میدهند.
هسته و غشای هلیله سیاه نباید مصرف شود؛ چون مواد خطرناکی برای بدن دارد. قیمت هلیله سیاه با توجه به نحوه عرضه آن متفاوت است.
محصولات هلیله سیاه در فروشگاه آنلاین گیاهینه عرضه میشود و شما میتوانید از این سایت اقدام به خرید اینترنتی هلیله سیاه کنید.
در کشورهای مختلف انواع گوناگونی از محصولات هلیله سیاه وجود دارد و مواد تشکیل دهنده آنها متفاوت است. مشورت و استفاده از تجربیات افراد مطلع و متخصص در مورد خرید هلیله سیاه بسیار مهم است.
در طب سنتی هند، هلیله سیاه به عنوان یک مسکن قوی استرس تلقی میشود که انعطافپذیری بدن را در مواجهه با شرایط مختلف استرسزا تقویت میکند.
این ماده، میتواند اثرات مضر ناشی از استرس را در بدن به حداقل برساند، با این حال به عنوان یک داروی جایگزین مانند سایر مسکنها شناخته نمیشود.
هلیله سیاه به عمل آمده از درخت مزه شیرین همراه با تلخی نامطبوعی دارد. پودر هلیله سیاه تلخی بیشتری دارد و افراد در هنگام خرید هلیله سیاه کپسول آن را ترجیح میدهند.
تحقیقات و مطالعات انجام شده، نشان میدهد این دانه گیاهی، ارزش درمانی زیادی در طب سنتی دارد با این حال به دلیل عوارض آن، خرید هلیله سیاه باید با مشورت متخصص طب سنتی انجام گیرد.
منبع
https://www.verywellhealth.com/the-benefits-of-haritaki-88828
دکتر ریچارد ن.فگوروس