آخرین بروز رسانی 1 مهر 1399 توسط تیم تحریریه گیاهینه
وانیل از جمله گران قیمتترین ادویههای استفاده شده در آشپزی است که سهم کشور اندونزی در مورد صادرات و فروش وانیل بسیار عالی است. کشورهای ماداگاسکار و مکزیک را میتوان تولید کنندههای اصلی وانیل دانست، اما کیفیت وانیل اندونزی است که آن را در بازار جهانی تجارت وانیل زبان زد کرده است.
تولیدکنندههای اصلی وانیل به ترتیب ماداگاسکار، مکزیک، تونگا، گینه نو و تاهیتی هستند و اندونزی در این رتبهبندی جزو چند کشور اول تولید کننده و صادر کننده وانیل قرار دارد. جالب است که وانیل در کشور هند نیز تولید میشود و این کشور بزرگترین تولیدکننده ادویهجات در جهان است.
فروش وانیل و صادرات محصول مالزی بیشتر به کشورهای اروپایی و آمریکا انجام میشود و محصول مالزی محبوبیت ویژهای در بازار جهانی دارد. به دلیل کیفیت مناسب وانیل اندونزی نیز، فروش این محصول و صادرات آن روند رو به رشدی را در سالهای اخیر به خود دیده است و کاهش تولید در کشورهایی مانند ماداگاسکار، منجر به رونق گرفتن فروش محصول مالزی شده است.
اندونزی دقیقا زیر خط استوایی قرار گرفته است و شرایط آب و هوایی گرمسیری و دمای متوسط بالای ۲۵ درجه سلسیوس دارد. با این شرایط موجود، شرایط کشت و تولید محصولات کشاورزی زیادی مانند وانیل در آن مهیا است و فروش وانیل اندونزی به دلیل کیفیت بالا و غنی بودن مواد اصلی تشکیلدهنده آن است.
محصول این کشور تقریبا مشابه محصول تولیدی در ماداگاسکار، مکزیک و کومور است و نکته اصلی وانیل اندونزی، بالا بودن میزان ماده وانیلین آن است. رایحه و مقدار شیرین بودن محصول اندونزی نیز قابل توجه است. وانیل این کشور شباهتهای زیادی به محصول ماداگاسکار دارد و این در حالی است که وانیل اندونزی با محصول تاهیتی که وانیلین کمتر و عطر کمتری دارد، متفاوت است.
وانیل گونهای گیاهی و شبیه ارکید است و تنها تفاوت آنها سیستم ریشه گیاه است. گیاه وانیل به صورت معمول در دمای حدودی ۲۰ درجه سانتیگراد رشد میکند و شرایط کشت آن در مناطق پیرامون خط استوا بهترین حالت است.
قبل از برداشت محصول و فروش وانیل فرآوری شده آن، گیاه وانیل باید به مدت سه سال رشد خود را ادامه دهد تا به صورت بالغ درآید.
گیاهانی که در دسته بندی ارکید هستند باید به صورت دستی بذرافشانی شوند و این کار ۱۲ ساعت پس از شکوفه دهی و گل دهی گیاه انجام میشود.
برداشت کل غلافهای وانیل در زمان واحد ممکن نیست چرا که ممکن است میزان رسیدن میوهها در یک گیاه متفاوت باشد.
میزان رسیدن میوه گیاه و نحوه فرآوری است که ارزش فروش وانیل فرآوری شده را تعیین میکند. تنها محصول کاملا رسیده گیاه است که برداشت میشود و این کار با یک چاقوی نوک تیز انجام میشود.
پس از برداشت، غلاف محصول برداشت شده باید شستوشو شود و درجه آن بنابر اندازه و قطر آن مشخص شود.
درجه بندی محصول برداشت شده قسمت مهم آن است و پس از درجه بندی آن براساس سه سطح کوچک، متوسط و بزرگ، عملیات چروک کردن آن در آب ۶۵ درجه سانتی گراد انجام میشود. مدت این کار بسته به اندازه محصول است که برای غلافهای کوچک ۱.۵ دقیقه و برای اندازه متوسط و بزرگ به ترتیب ۲ و ۲.۵ دقیقه به طول میانجامد.
پس از این کار، غلافها آبکشی میشوند تا برای خشک کردن، فرآوری و فروش وانیل آماده شوند.
استاندارد فرآوری محصول که در عملیات کشت، برداشت و تولید محصول نهایی به کار گرفته میشود ارزش قیمت وانیل را تعیین میکند. استاندارد کیفیت وانیل توسط سازمان جهانی International Standard Organization یا ISO و موسسه استاندارد اندونزی تعیین میشود.
بازار کشور آمریکا تمایل به محصولی دارد که میزان ۲۰ الی ۲۵ درصد آب داشته باشد و این در حالی است که تقاضای بازار اروپا محصولی با ۳۰ الی ۳۵ درصد آب است.
بعضی از مواقع ممکن است محصول اندونزی در بازار صادرات برگشت بخورد که این به دلیل کمبود مواد داخلی آن است.
این کمبود به دلیل برداشت زود هنگام و دقت نکردن به مرحله چروک کردن و خشک کردن است.
استاندارد معمول در درجه بندی و تعیین قیمت فروش وانیل وجود دارد که درجه اول ۱۵ سانتیمتر، درجه دوم ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر، درجه سوم ۱۰ سانتیمتر است و درجه چهارم نیز بعد از آن قرار دارد.
سه گونه مختلف در کشور اندونزی کشت میشود که مورد توجه کشاورزان است. این سه گونه شامل Planifolia، گونه Pompona و Black Tahiti هستند.
گونه اول کشت حداکثری در اندونزی و ماداگاسکار دارد. به دلیل ارزش فروش وانیل است که کشاورزان اندونزی به سمت کشت و تولید آن روی آوردهاند.
این محصول دومین ادویه گران قیمت جهان پس از زعفران ایرانی است. در حقیقت باید گفت، قیمت بالای وانیل به دلیل سخت و طولانی بودن کشت و برداشت آن و به دلیل نیاز داشتن به نیروی کار ماهر در آن است.
کیفیت وانیل اندونزی که با نام وانیل Java نیز مشهور است، در بازار جهانی معروف است و محلهای اصلی کشت مرکز Java اندونزی، Lampung، منطقه NTB، منطقه DI Yogyakarta و South Sulawesi هستند.
در حال حاضر، اکثریت تولید کنندگان محصول کشاورزان خرده مالک هستند و بعضی از آنها تولید کنندههای خصوصی وانیل در اندونزی هستند.
براساس آمار سال ۲۰۱۴، محصول تولیدی این کشور ۲۰۰۹ تن بود که این مقدار نسبت به سال قبلتر آن که ۲۵۹۴ تن بود، کاهش داشت.
صادرات و فروش وانیل اندونزی از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ مقدار متوسط ۳۴.۸۹ درصد رشد داشته است و در سال ۲۰۱۵، ارزش صادرات وانیل اندونزی به ۱۷.۷۱ میلیون دلار رسید. مقدار صادرات آن در سال ۲۰۱۵ دویست و نود تن برآورد شده است که ارزش آن نسبت به سال قبلتر ۱۰۸.۱۵ درصد و مقدار صادرات آن ۴۳.۵۴ درصد رشد داشت.
نکته جالب ثبت رکورد عالی صادرات و فروش وانیل در سال ۲۰۱۶ طی ماههای ژانویه تا نوامبر است که ارزش صادرات وانیل اندونزی در این مدت به ۶۲.۸۸ میلیون دلار و مقدار صادرات آن به ۵۶۰ تن رسید. این میزان، رشد ۳۳۶.۴۱ درصدی ارزش صادرات و رشد ۸۳.۱۲ درصدی حجم صادرات را نشان میداد.
براساس بررسیها کاملا مشهود است که با توجه به کاهش تولید در کشورهای اصلی تولید کننده، محصول اندونزی است که جایگزین محصولات سایر کشورها شده است.
در حقیقت، تقاضای بازار آمریکا، هند، کانادا، فرانسه و آلمان است که بازار جهانی تجارت و فروش وانیل را رونق میبخشد.
برای محصول اندونزی، بازار آمریکا بزرگترین محل صادرات وانیل است که در سال ۲۰۱۵، این میزان ۱۳.۶۲ میلیون دلار برآورد شده است.
ارزش صادرات و حجم آن در سالهای اخیر همواره رشد داشته است و به دلیل کاربرد زیاد وانیل، اندونزی سودآوری خوبی از فروش وانیل به دست آورده است.
پس از آمریکا، مقصد صادرات اندونزی کشورهای اروپایی مانند آلمان، هلند و فرانسه است. صادرات اندونزی به آلمان در سال ۲۰۱۵ مقدار ۱.۴۹ میلیون دلار بود که کاهش ۴۹.۲۵ درصدی نسبت به سال قبلتر آن داشت. با این حال، جالب است که هلند در سال ۲۰۱۵ رشد واردات ۹۲۳.۴۶ درصدی در مورد وانیل اندونزی داشت که ارزش فروش وانیل از ۷۱ هزار دلار در سال ۲۰۱۴ به ۷۲۳ هزار دلار در سال ۲۰۱۵ رسید.
در شرایط مشابه، کشور فرانسه نیز واردات وانیل خود را از مقدار ۲۳ هزار دلار در سال ۲۰۱۴ به ۶۹۲ هزار دلار در سال ۲۰۱۵ رساند.
کشورهای دیگر اروپایی نیز مانند بلژیک، واردات محصول وانیل خود را از اندونزی بیشتر کردهاند و برای نمونهای میتوان آمار ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ را عنوان کرد. بلژیک در سال ۲۰۱۴ مقدار ۳ هزار دلار واردات داشته است که این مقدار فروش وانیل در سال ۲۰۱۵ با رشد بیش از ۱۰۰۰ درصدی به ۵۳ هزار دلار افزایش پیدا کرده است.
صادر کنندههای اصلی ادویهجات در کشور مالزی را میتوان شرکتهای مختلفی دانست اما چند شرکت مهم در مورد آن وجود دارد.
منبع:
DIRECTORATE GENERAL OF NATIONAL EXPORT DEVELOPMENT, Ministry of Trade of The Republic of Indonesia